Hoogwater

9-2-2020

Afgelopen week heb ik meer beleefd dan in bijna heel de winter. De rivier de Waal steeg binnen 5 dagen van rond de 6 meter tot bijna 9,5 meter. In vergelijking met 2018 (zie foto's onderaan) was het hoogteverschil net iets minder spectaculair, toen kwam het namelijk tot de 10,4 meter. Maar deze keer ben ik elke dag op bepaalde plekken foto's wezen maken. Waardoor je nu goed kan zien hoe de rivier elke dag weer een stukje was gestegen (filmpje).

Laatst las ik een opmerking van iemand die zei dat deze waterstand alleen maar een verhoging is zonder verdere gevolgen. Dit bleef in mijn hoofd rond malen de afgelopen dagen. Want is dit echt waar?

Bij Druten hebben wij vanaf de dijk een weg de uiterwaarden in. Dit pad eindigt bij de kade waar in de zomer de pont aanlegt en sinds kort ook een horeca-schip en camperplaats liggen. Hier heb ik mijn foto's gemaakt en ook veel tijd doorgebracht tijdens de hoogwater dagen. Op de vierde dag van mijn bezoeken begon het water steeds dichter bij de rand van de kade te komen. Als er een schip voorbij kwam ging het al over de rand en stroomde over het asfalt. Samen met mijn moeder liep ik er rond, toen ze plotseling naar een schim wees. Iets rende onder een van de picknicktafels weg, richting de rand van de kade. Ik liep naar de plek toe waar ik het had zien verdwijnen en verstopt onder een van de laatste, drogere graspollen zat een klein muisje. Hij zag er oprecht doodsbang uit. Wat niet heel raar was aangezien de kade vol stond met auto's en mensen die naar het hoge water kwamen kijken. Voorzichtig heb ik hem toen opgepakt, waarna hij zich in mijn hand nestelde en zich overgaf aan zijn lot. Een muis in normale omstandigheden zal dit nooit zo toe laten. Dit zeg ik uit ervaring, want een tijdje later vond ik nog een muis die toch niet zo uitgeput en angstig was als ik dacht. Terwijl ik al halverwege het pad naar de veiligheid was, besloot hij dat hij uit mijn hand wilde. En wat doet een muis dan? Hij bijt. Tja, niet alle goede bedoelingen worden altijd gewaardeerd, dus ik heb ik hem maar laten gaan, hopelijk heeft hij het gered. Maar de eerst muis heb ik gelukkig wel in veiligheid kunnen brengen. Nadat ik hem had vrijgelaten aan de andere kant van de dijk schoot hij in een van de holletjes die daar al in de grond zaten. 

Toen ik weer terug naar de kade liep, begon ik meer naar de grond te kijken in plaats van naar het water. Al snel viel het me op dat er ontzettend veel gaatjes in de grond zaten, bij enkele zag je zelfs het water er al in staan (foto 1). Al deze gaatjes waren van muizen. Wat dan ook betekende dat er nog veel meer op de kade moesten rondlopen. En ja hoor, al snel zag ik er eentje op een klein stukje land, omringd met water zitten. Ik kon me al helemaal voorstellen dat het muisje zielsalleen op een eilandje wat steeds kleiner werd, zat te wachten tot zijn einde. Daarom besloot ik hem dan ook te vangen. Dit ging minder goed dan gedacht en de muis schoot onder een schuinstaande, platte steen. Voorzichtig tilde ik de steen op en plotseling zag ik daar niet één, maar vier muizen zitten! Ze schoten alle kanten op. Een durfde het zelfs aan het water in te springen. Verbaasd heb ik toegekeken hoe die muis als een gek een heel stuk door het water naar de kant zwom om zich daar weer tussen de wortels van een boom te verstoppen (foto 2) . Toen ik dat had gezien liet ik de rest ook maar zitten. Want als ze kunnen zwemmen is het waarschijnlijk stressvoller om in een hand opgesloten te zitten dan een stukje door het water te moeten zwemmen.

Voor ons mensen heeft het hoge water misschien niet zo'n impact, maar voor bijvoorbeeld deze muizen duidelijk wel. Niet alleen omdat ze hun holletjes moeten verlaten, maar ook omdat ze een ontzettend makkelijke prooi worden voor vele dieren. Ik heb een roofvogel (foto 3) gezien die de ene na de andere muis ving en opat. Voor hen waren deze dagen echt overheerlijk. Ook veel katteneigenaren hebben denk ik wel een dode muis ergens in hun huis kunnen vinden, ik heb in ieder geval een kat gezien die een muisje had gevangen. 

Even terug naar de kade, want hier was nog veel meer aan de hand. Maar hiervoor moest ik op mijn knieën gaan zitten. De laatste droge grasranden hingen vol met spinnenrag. Dit leek best normaal, want de omstandigheden waren goed voor engelenhaar. Toch zou het me niks verbazen als ook deze spinnetjes op de vlucht waren voor het water. Het waren niet alleen de standaard spinnetjes die normaal het engelenhaar maken, maar ook vele andere spinnen die op de grond en over de draadjes liepen (foto 4), bijvoorbeeld een wolfspin. Deze kwam langs gewandeld toen ik op de grond zat en is ongeveer de grote van een 20 cent muntje. Ook liepen er kevers en ontzettend veel springstaartjes rond op het asfalt. Ik denk niet dat ik ook maar een stap kon zetten zonder op een insect te gaan staan. Voor de insecten heeft hoogwater dus ook grote gevolgen.

Toch moet je nu niet denken dat hoogwater betekent dat diersoorten in gevaar komen. De dieren die zich namelijk wel op tijd in veiligheid weten te brengen zullen zich al snel weer voortplanten en na een tijdje leven er weer even veel van die soort als eerder. Ook bevinden zich natuurlijk ontzettend veel van diezelfde diersoorten gewoon veilig achter de dijk.

Op vrijdagavond besloot ik om samen met mijn broer de uiterwaarden in te trekken. En ook hier kwam ik ontzettend veel dieren tegen die op kleine stukjes land bij elkaar gedreven waren. Terwijl we op een weg reden, die aan beide kanten omringd was met water, kwamen we minstens 5 hazen tegen. Tijdens het foto's maken zag ik een groepje wormen voor het snel stijgende water uit kruipen (foto 5) en ook hier zaten vele muisjes langs de kant in het gras. Na afloop realiseerde ik me pas dat het eigenlijk niet slim was, dat we daar hebben gereden. Die hazen die we tegen kwamen konden nergens heen. Ze waren in paniek en renden dan ook met de auto mee tot ze een plekje zagen waar ze net iets verder van de weg af konden zitten. Eentje schoot zelfs voor de auto langs naar de andere kant van de weg. De dieren die al hun veilige plek hebben moeten verlaten zijn waarschijnlijk al behoorlijk gestrest. Als wij dan ook nog eens met de auto zo dichtbij komen, kunnen ze in paniek stomme en gevaarlijke dingen doen en dat wil denk ik niemand. Dus mijn advies (niet alleen voor jullie, maar ook voor mezelf): als je het hoge water van dichtbij wil zien, blijf dan liever gewoon op een kade of de dijk, waar toch al veel mensen komen. En als je toch de uiterwaarden in wil, doe het dan te voet of met de fiets. Dit is denk ik minder gevaarlijk voor de dieren dan een auto. 

Even terug naar de reden van dit artikel: Is het hoogwater echt alleen maar een verhoging zonder gevolgen? Ik denk dat je mijn antwoord wel kan raden. Het is absoluut niet zonder gevolgen. Het heeft zelfs grote gevolgen, maar als je er niet op let kan het je zo ontgaan. Dus als het weer eens hoogwater is, ga dan even kijken en geniet niet alleen van de indrukwekkende breedte van de rivier, maar kijk ook eens naar beneden. Wat kan jij allemaal ontdekken?